Rusça Alfabe (Rus Kiril Alfabesi) ve Okunuşları

Rus Dili ile İlgili Genel Bilgi

Rusça, Slav dilleri ailesine ait olan ve Kiril alfabesiyle yazılan bir dildir. Başta Rusya olmak üzere Belarus, Kazakistan, Kırgızistan gibi birçok ülkede resmi dil olarak kullanılır. Dünya genelinde 250 milyondan fazla insan tarafından konuşulmaktadır. Slav dilleri arasında en yaygın olanıdır.

Rusça, yapı olarak çekimli bir dildir. Bu, kelimelerin cümledeki görevlerine göre biçim değiştirmesi anlamına gelir. Özellikle isimlerin hal (падеж) sistemine göre çekimi, fiillerde ise zaman, görünüş ve kişi ekleri belirleyici olur.

Kiril alfabesi, Rusçanın yazımında kullanılan harf sistemidir ve bu alfabe Latin alfabesinden farklı görünüme sahip olsa da birçok harf, ses bakımından Türkçeye benzer ya da benzetilebilir.

Rusçadaki Harfler ve Genel Dağılımı

Rus alfabesi toplamda 33 harften oluşur.

Bu 33 harfin dağılımı şu şekildedir:

• 10 tane ünlü harf (гласные): Bunlar sesli olarak telaffuz edilen, kelimenin vokal yapısını belirleyen harflerdir.

• 21 tane ünsüz harf (согласные): Bu harfler sessizdir ve genellikle başka bir harfle birlikte telaffuz edilirler.

• 2 tane işaret harfi (знаки): Bunlar ses çıkarmaz; birinin görevi sertleştirmek, diğerininki ise yumuşatmaktır.

  • Ъ sertlik işareti (твёрдый знак)

  • Ь yumuşatma işareti (мягкий знак)

Bu harflerin bazıları yalnızca yazımda fonetik etki sağlar, yani doğrudan ses çıkarmaz ancak sözcüğün telaffuzunu etkiler.

Türkçe ile Benzer Harfler ve Karışıklık Yaşanmaması İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler

Rus alfabesinde bazı harfler, şekil olarak Latin alfabesindeki yani Türkçedeki harflere benzer ama tamamen farklı sesler verir. Bu, Rusça öğrenen Türkler için sıkça karışıklığa yol açabilir.

Örneğin:

“В” harfi görünüş olarak Türkçedeki “B” harfine benzer, ancak “V” sesi verir.

Örnek: вода (voda) – su

“Р” harfi yazılışta “P” harfine benzer ama aslında “R” sesi verir.

Örnek: работа (rabota) – iş

“Н” harfi, “H” gibi görünse de “N” sesi çıkarır.

Örnek: нога (naga) – bacak

“С” harfi, yazılışta “C” harfine benzer ama “S” sesi verir.

Örnek: собака (sobaka) – köpek

“У” harfi Türkçedeki “Y” harfine benzer, fakat aslında “U” sesini çıkarır.

Örnek: утро (utro) – sabah

“Х” harfi şeklen “X” harfi gibidir ama boğazdan gelen H/Kh sesi verir.

Örnek: хлеб (hlyeb) – ekmek

Ayrıca, Rusçada “Ь” ve “Ъ” gibi işaret harfleri yazılışta harfe benzeseler de ses çıkarmazlar. Bunların fonksiyonu, önceki harfin nasıl telaffuz edileceğini belirlemektir. Bu işaretler genellikle Türkçede karşılığı olmayan telaffuz inceliklerini ifade eder.

Bu yüzden, Rus alfabesi öğrenilirken harfleri şekle göre değil, ses değerine göre ezberlemek önemlidir.

 Rusça Alfabe (Kiril Alfabe ve Türkçe Okunuşları)

Aşağıdaki tabloda Rus alfabesindeki her harfin büyük ve küçük hali, Türkçe okunuşu ve Türkçedeki ses karşılığı verilmiştir.

русский алфавит

0:00

Rusça Harfleri (Büyük – Küçük)	Türkçe Okunuşu	Türkçe Karşılığı
А а	a	a
Б б	be	b
В в	ve	v
Г г	ge	g
Д д	de	d
Е е	ye / e	ye / e
Ё ё	yo	yo
Ж ж	je	j
З з	ze	z
И и	i	i
Й й	y	y (kısa)
К к	ka	k
Л л	el	l
М м	em	m
Н н	en	n
О о	o	o
П п	pe	p
Р р	er	r
С с	es	s
Т т	te	t
У у	u	u
Ф ф	ef	f
Х х	ha / hı	h (boğazdan)
Ц ц	ts	ts
Ч ч	çe	ç
Ш ш	şa	ş
Щ щ	şça	şç
Ъ ъ	sert işaret	-
Ы ы	ı (kalın)	ı
Ь ь	yumuşatma işareti	-
Э э	e	e
Ю ю	yu	yu
Я я	ya	ya

C Harfi (Türkçedeki C Harfi Yerine Ne Kullanılır?)

Rus alfabesinde Latin alfabesindeki “C” harfi bulunmaz. Ancak Türkçedeki “C” sesi, farklı şekillerde karşılanabilir. Bu karşılık, kelimenin ses yapısına göre değişir.

Genellikle Türkçedeki “C” sesi, Rusçada ДЖ harf grubu ile ifade edilir. Bu harf grubu "DJ" gibi telaffuz edilir.

Örnekler:

• Cemal → Джемаль

• Cenk → Дженк

• Can → Джан

• Ceyda → Джейда

Bu nedenle “C” harfi, Rusçada birebir bir harfle değil, genellikle iki harfin birleşimiyle yazılır.

Ü Harfi (Rusçada Nasıl Yazılır?)

Rus alfabesinde “Ü” sesi doğrudan yoktur. Ancak Türkçedeki “Ü” sesine yakın iki harf tercih edilir: Ю ve У.

Bu harflerden özellikle Ю, “ü” sesine oldukça yakın bir okunuş verir. “Ü” ile başlayan Türkçe isimler genellikle Ю harfiyle yazılır.

Örnekler:

• Ümit → Юмит

• Ünal → Юнал

• Süleyman → Сюлейман

Türkçedeki “Ü” sesi, doğrudan karşılığı olmasa da, Ю harfi ile en yakın hale getirilebilir.

E Harfi (Çift Okunuş)

Rusçadaki “Е” harfi, yazıldığı yere göre iki farklı şekilde okunabilir.

Kelimenin başında veya bir ünlüden sonra geliyorsa, “YE” olarak telaffuz edilir.

Sessiz harften sonra geliyorsa ise yumuşak bir “E” olarak okunur ama genellikle yine “YE” etkisini korur. Ayrıca kendisinden önceki sessiz harfi yumuşatır.

Örnekler:

• Елена → Yelena

• Еда → Yeda

• песня → pesnya

Bu harf telaffuzda oldukça önemlidir ve doğru seslendirilmeyle anlam farkları oluşabilir.

Y Harfinin Kullanılışı

Rusçada tek başına “Y” harfi yoktur. Ancak “Y” sesi bazı harflerin yapısında bulunur.

Özellikle Й harfi kısa “Y” sesi verir. Bunun dışında Е, Ё, Ю, Я harflerinin başında da “Y” sesi vardır.

Örnekler:

• мой → moy

• Елена → Yelena

• Юсуф → Yusuf

• Яна → Yana

“Y” sesi genellikle başka harflerin içinde yer aldığından, Türkçedeki gibi bağımsız bir harf değildir.

Ь ь – Yumuşatıcı İşaret (Мягкий Знак)

Ь (yumuşatma işareti) tek başına ses vermez. Görevi, önündeki sessiz harfi yumuşatmak ve ardından gelen sesi etkileyerek daha yumuşak bir telaffuz sağlamaktır.

Örnekler:

• мать → mat’ (anne)

• дочь → doç’ (kız evlat)

• письмо → pis’mo (mektup)

Bu harfin Türkçede karşılığı yoktur ancak Rusçanın ses yapısı açısından oldukça önemlidir.

Ъ ъ – Sertlik İşareti (Твёрдый Знак)

Ъ (sertlik işareti) de tek başına ses çıkarmaz. Görevi, sert bir duruş sağlar ve kelimenin içinde bir duraklamayı belirtir. Aynı zamanda seslerin birbirine karışmasını engeller.

Örnekler:

• объект → ab’yekt (nesne)

• подъезд → pad’yest (apartman girişi)

• съесть → syest’ (yemek – fiil)

Kullanımı sınırlı ama gereklidir. Genellikle birleşik kelimelerde yer alır.

O Harfinin A Gibi Okunması (Vurgu Etkisi)

Rusçada “O” harfi, vurgu altında değilse genellikle “A” gibi okunur. Bu durum, Türkçedeki ses alışkanlıklarından oldukça farklıdır.

Örnek:

• молоко → moloko (yazımı)

• Gerçek okunuşu: malakó (vurgu sondaki “o”dadır)

Bu yüzden Rusçada vurgu (ударение) çok önemlidir. Vurgu, genelde yazılı metinlerde gösterilmez ama öğrenme materyallerinde yer alabilir.

Vurgu İşaretleri (Ударение)

Rusçada yazımda vurgular genellikle işaretlenmez. Ancak doğru telaffuzu öğrenmek için öğrenme sürecinde bu vurgular bazı kaynaklarda ´ işareti ile gösterilir.

Örnekler:

• молокó

• телефóн

• учи́тель

Vurgu yapılan sesli harf, kelimenin doğru okunuşunu belirler. Bu özellikle “O” harfi için kritik önemdedir.

Aşağıdaki çalışmayı yaparak hem Rusça el yazınızı geliştirin hem de Kiril harflerini tanımaya alışın.

1. Sevdiğiniz kişilerin isimlerini bir kağıda yazınız.

2. Önce Türkçesini yazınız.

3. Sonra aynı ismi Rusça alfabesiyle ve doğru okunuşuna uygun şekilde yazınız.

Örneğin,

• Ayşe → Айше

• Can → Джан

• Zeynep → Зейнеп

• Ümit → Юмит

• Yusuf → Юсуф

Rusça Alfabe, Sesli Harfleri →